Tại sao bỏ lại phía sau hệ thống hợp tác xã trong đại dịch Covid-19 ?

Đảng và Nhà nước hết sức quan tâm đến khu vực kinh tế tập thể, hợp tác xã

Tại Kết luận của Bộ Chính trị số 70-KL/TW ngày 09/3/2020 về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 khóa IX về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể nêu rõ "Cân đối và bố trí nguồn lực thực hiện các chính sách hỗ trợ, ưu đãi của Nhà nước với KTTT, HTX ...” hay như Nghị quyết số 134/NQ-CP ngày 25/9/2020 của Chính phủ ban hành chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Kết luận số 70-KL/TW yêu cầu các bộ, ngành, địa phương "Chủ động cân đối và bố trí nguồn lực thực hiện các chính sách hỗ trợ, ưu đãi của Nhà nước đối với KTTT, HTX phù hợp với khả năng cân đối của ngân sách nhà nước và điều kiện cụ thể của bộ, ngành, địa phương".

Văn bản số 276/TB-VPCP ngày 03/8/2018 của Văn phòng Chính phủ Thông báo Kết luận của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc tại cuộc họp với Liên minh HTX Việt Nam về tình hình KTTT, HTX yêu cầu "Xây dựng, tổng kết, nhân rộng các mô hình HTX hoạt động hiệu quả, liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm theo chuỗi giá trị, điển hình tiên tiến gắn với các Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, tái cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn" và "Tiếp tục đổi mới, nâng cao năng lực và hiệu quả hoạt động của hệ thống Liên minh HTX Việt Nam, nhằm xây dựng hệ thống Liên minh HTX Việt Nam vững mạnh, đóng vai trò quan trọng, thúc đẩy sự phát triển kinh tế hợp tác, HTX".

Dẫn chứng như vậy để thấy, Đảng và Nhà nước rất coi trọng và quan tâm khu vực kinh tế tập thể, HTX trong phát triển kinh tế - xã hội chung của đất nước, khu vực HTX cùng với cộng đồng DN đang là các tổ chức kinh tế đóng vai trò nền tảng trong nền kinh tế quốc dân. Vậy nhưng, trong dự thảo Nghị quyết về hỗ trợ doanh nghiệp trong bối cảnh đại dịch Covid-19 do Bộ Kế hoạch & Đầu tư (KH&ĐT) soạn thảo lại không hề có bất cứ một dòng nào có liên quan đến khu vực kinh tế hợp tác xã (HTX). Câu hỏi đặt ra là phải chăng khu vực kinh tế HTX đang bị “bỏ rơi” trong khâu chính sách hỗ trợ giữa bối cảnh Covid-19 vốn đầy rẫy khó khăn như hiện nay? Và, các HTX, các thành viên yếu thế của HTX sẽ bị gạt ra khỏi chính sách hỗ trợ của Nhà nước trong dịch bệnh Covid-19 đầy khó khăn như hiện nay?

Điều đáng nói, trong Tờ trình về việc xây dựng Nghị quyết hỗ trợ DN trong bối cảnh đại dịch Covid-19, về mục tiêu thì Bộ KH&ĐT có nhấn mạnh là “Hỗ trợ tháo gỡ kịp thời các khó khăn, vướng mắc, điểm nghẽn cản trở hoạt động sản xuất kinh doanh của DN để giảm thiểu tối đa số DN tạm ngừng hoạt động, giải thể, phá sản do tác động bởi dịch bệnh”. Mục tiêu như Bộ KH&ĐT đưa là đúng nhưng chưa đủ khi “bỏ quên”, gạt qua một bên các khó khăn của khu vực kinh tế HTX như hiện tại. Đặc biệt khi các HTX cũng đang gặp các khó khăn, vướng mắc, điểm nghẽn cản trở hoạt động sản xuất kinh doanh tương tự như các DN.

Vai trò nền tảng trong nền kinh tế quốc dân của khu vực kinh tế HTX có thể thấy rõ khi hiện nay cả nước có 26.145 HTX, trong đó có 17.060 HTX nông nghiệp và 7.897 HTX phi nông nghiệp (công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, xây dựng, giao thông vận tải, thương mại và tiêu dùng, môi trường, du lịch…); 106 liên hiệp HTX và gần 120.000 tổ hợp tác, thu hút hơn 8 triệu thành viên là đại diện hộ gia đình, tác động đến đời sống và thu nhập của khoảng 30 triệu người, chủ yếu là địa bàn nông thôn.

Đề nghị bổ sung cụm từ “doanh nghiệp, hợp tác xã” trong nội dung Nghị quyết

Trong văn bản mới đây được gửi đến Bộ KH&ĐT và Văn phòng Chính phủ để góp ý dự thảo Nghị quyết về hỗ trợ DN trong bối cảnh đại dịch Covid-19, Liên minh HTX Việt Nam đã đề nghị cần xem xét chỉnh sửa, bổ sung vào dự thảo, là cần ghi cụm từ “doanh nghiệp, hợp tác xã” trong toàn bộ nội dung Nghị quyết.

“Chủ trương của Đảng và Nhà nước là “không để ai bị bỏ lại phía sau”, quan hệ kinh tế giữa Nhà nước và các tổ chức kinh tế là “hài hòa về lợi ích và chia sẻ rủi ro. Theo đó, Nhà nước áp dụng chính sách hỗ trợ công bằng giữa HTX và DN là cần thiết và hợp lý, đảm bảo tính công khai, minh bạch và khả thi trong tổ chức thực hiện chính sách của các bộ, ngành và địa phương”, ông Nguyễn Ngọc Bảo, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam nhấn mạnh.

Cũng theo quan điểm của Liên minh HTX Việt Nam, ở điểm 2 trang 4 (khổ thứ 2 của dự thảo Nghị quyết), cần bổ sung thêm “Nhà nước đồng hành hỗ trợ DN, HTX để DN, HTX chủ động xây dựng, và tổ chức thực hiện phương án sản xuất, kinh doanh an toàn trong dịch bệnh” và “tăng cường phối hợp giữa các bộ ngành, địa phương, cơ quan, đơn vị đảm bảo hiệu quả, thực chất trong xử lý các khó khăn, vướng mắc cho DN, HTX, người dân”.

Ngoài ra, góp ý thêm vào bản dự thảo Nghị quyết, Liên minh HTX Việt Nam cho rằng mục tiêu hỗ trợ là các DN, HTX bị khó khăn và thiệt hại do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 đều được tiếp cận và thụ hưởng chính sách hỗ trợ của Nhà nước.

Hơn thế nữa, không nên xác định cụ thể số lượng DN, HTX thụ hưởng chính sách hỗ trợ, bởi vì thiếu căn cứ thực tế và không chính xác, gây nên bất cập trong tổ chức thực hiện chính sách.

Về việc tổ chức thực hiện Nghị quyết, Liên minh HTX Việt Nam đề nghị cần bổ sung ở Điểm 2 là “Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, Liên minh HTX Việt Nam và các hiệp hội doanh nghiệp ngành nghề...”.

Đối với việc hỗ trợ cắt giảm chi phí, tháo gỡ khó khăn về dòng tiền, góp ý với bản dự thảo, Liên minh HTX Việt Nam đề nghị miễn giảm toàn bộ phí lưu kho cho các DN, HTX dự trữ lương thực, thực phẩm, hàng hoá thiết yếu theo mùa vụ phục vụ cho tiêu dùng, xuất khẩu và chế biến, thời hạn tối đa là 3 tháng. Bên cạnh đó, cần giảm thuế nhập khẩu đối với nguyên liệu làm thức ăn chăn nuôi, phân bón và các loại vật tư, hàng hoá thiết yếu khác. Ngoài ra, cần rà soát giảm tất cả các loại phí, lệ phí, tiền thuê đất do Nhà nước quản lý.

Mặt khác, Ngân hàng Nhà nước cần triển khai gói tín dụng hỗ trợ DN, HTX, thời hạn cho vay phù hợp với luân chuyển vốn của DN, HTX do tác động của đại dịch Covid-19 để hỗ trợ DN, HTX khắc phục khó khăn, chuyển tiếp thuận lợi sang Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế khi ngăn chặn được dịch bệnh.

Quyết định số 340/QĐ-TTg ngày 12/03/2021 của Thủ tướng phê duyệt Chiến lược phát triển KTTT, HTX giai đoạn 2021 - 2030 nêu rõ: "Chủ động cân đối, bố trí nguồn lực thực hiện các chính sách hỗ trợ, ưu đãi của Nhà nước đối với KTTT, HTX phù hợp với khả năng cân đối của ngân sách nhà nước và điều kiện cụ thể của bộ, ngành, địa phương theo từng giai đoạn....". Hiện nay cả nước có 26.145 HTX, 106 liên hiệp HTX và gần 120.000 tổ hợp tác, thu hút hơn 8 triệu thành viên là đại diện hộ gia đình, tác động đến đời sống và thu nhập của khoảng 30 triệu người, chủ yếu là địa bàn nông thôn. Phần lớn các HXT sản xuất manh mún, nhỏ lẻ và các thành viên là những người yếu thế cần được hỗ trợ nhất trong đại dịch Covid-19 diễn biến kéo dài như hiện nay.