HTX mòn mỏi xin ưu đãi tiền thuê đất

Trước năm 2013, các HTX được giao đất phục vụ sản xuất không thu tiền sử dụng đất. Nhưng kể từ khi Luật Đất đai năm 2013 có hiệu lực từ ngày 1/7/2014, HTX đang được Nhà nước giao đất không thu tiền thì phải chuyển sang thuê đất.

Vướng bởi... hồ sơ

Liên minh HTX Việt Nam vừa có văn bản gửi Tổng Cục thuế đề nghị cơ quan này xem xét không truy thu tiền thuê đất của các HTX thuộc đối tượng được miễn do trước ngày 1/7/2017 chưa nộp hồ sơ hợp lệ lên cơ quan thuế.

Riêng các HTX nông nghiệp được thuê đất sử dụng vào mục đích xây dựng trụ sở HTX, sân phơi, nhà kho, các cơ sở dịch vụ trực tiếp phục vụ sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thủy sản, làm muối thì thuộc đối tượng được miễn tiền thuê đất cho cả thời gian thuê theo quy định tại điểm g khoản 1, Điều 19 Nghị định 46/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ quy định về tiền thuê đất, thuê mặt nước.

Có thể thấy, chính sách này phát huy hiệu quả trong thực tiễn khi giúp các HTX tháo gỡ khó khăn về tài chính từ dó tích cực đầu tư sản xuất theo hướng hiện đại, chuyên nghiệp nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường.

Để được hưởng ưu đãi này, các HTX phải nộp đủ hồ sơ hợp lệ về hưởng ưu đãi miễn giảm tiền thuê đất đến cơ quan thuế trước ngày 1/7/2017 theo quy định tại khoản 5 điều 12 thông tư 77/2014/TT-BTC ngày 16/6/2014 (được sửa đổi tại khoản 2 Điều 5 Thông tư số 333/2016/TT-BTC ngày 26/12/2016 của Bộ Tài chính về hướng dẫn một số điều Nghị định 46/2014/NĐ-CP.

Nhưng trên thực tế, nhiều HTX được UBND tỉnh, thành phố ký hợp đồng cho thuê đất sau ngày 1/7/2017 nên trước đó HTX không hoặc chưa thể kịp thời làm hồ sơ xin miễn giảm tiền thuê đất hợp lệ.

Bà Hoàng Thị Hương, Giám đốc HTX Dịch vụ nông nghiệp Toàn Hương (Điện Biên) cho biết năm 2019, HTX mới được chính quyền địa phương ký hợp đồng cho thuê đất nên không thể nộp hồ sơ miễn giảm tiền thuê đất trước ngày 1/7/2017 gửi cơ quan thuế địa phương theo quy định. Chính vì vậy mà cơ quan này đang liên tục thông báo truy thu tiền thuê đất đối với HTX, trong khi HTX thuộc diện được miễn tiền thuê đất.

Hầu hết các HTX đều mong muốn được miễn, giảm tiền thuê đất để xây dựng nhà kho, trụ sở, phát triển dịch vụ sản xuất kinh doanh.

Còn tại HTX sản xuất - dịch vụ nông nghiệp Tấn Đạt (Vĩnh Long) do đi vào hoạt động từ năm 2017 và đến đầu 2018 HTX mới có quyết định cho thuê đất. Cùng với đó là lúng túng về việc làm hồ sơ vì mỗi cơ quan ban ngành hướng dẫn một cách khác nhau nên mãi cuối 2018 HTX mới làm hồ sơ thì đã quá hạn nộp theo yêu cầu.

Theo đại diện của các HTX, từ khi Luật Đất đai năm 2013 có hiệu lực đến nay, hầu như các HTX nông nghiệp chưa được cơ quan chức năng nào tuyên truyền, phổ biến và hướng dẫn cụ thể thủ tục chuyển từ giao đất không thu tiền sử dụng đất sang thuê đất theo quy định. Trong khi các HTX không có điều kiện để kịp thời tiếp cận, cập nhật các quy định mới nên khó có thể bảo đảm các yêu cầu về thủ tục hồ sơ theo quy định.

Bên cạnh đó, việc thuê đất, thuê mặt nước của HTX nhằm phục vụ cộng đồng thành viên, vì lợi ích thành viên là chính từ đó góp phần bảo đảm an sinh xã hội. Chính vì vậy, các HTX cũng không có nguồn lực, kinh phí dôi dư để thực hiện thông báo truy thu tiền thuê đất do chậm nộp hồ sơ đề nghị theo quy định.

Cần sự đồng hành cùng HTX

Theo các chuyên gia, quy định người thuê đất, thuê mặt nước chỉ được hưởng ưu đãi miễn, giảm tiền thuê đất, thuê mặt nước sau khi làm các thủ tục hồ sơ được quy định tại Nghị định 46/2014/NĐ-CP nhằm nâng cao trách nhiệm của các đối tượng được miễn, giảm, tránh việc lợi dụng chính sách ưu đãi của Nhà nước cũng như phải xử lý các khúc mắc phát sinh sau này. Tuy nhiên, quy định này còn cứng nhắc và chưa phù hợp với thực tiễn hình thành và hoạt động của các HTX nông nghiệp (thuộc đối tượng được miễn, giảm tiền thuê đất).

Ngoài ra, tại khoản 9 Điều 19 Nghị định 46/2014/NĐ-CP quy định chỉ miễn giảm tiền sử dụng đất đến hết năm 2020. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng pháp luật chưa quy định miễn, giảm tiền sử dụng đất làm trụ sở và cơ sở sản xuất kinh doanh đối với HTX lĩnh vực công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, môi trường… là chưa phù hợp với chủ trương và pháp luật về chính sách ưu đãi, phát triển HTX.

Chia sẻ về vấn đề này, ông Đặng Đình Bình, Giám đốc HTX cơ khí Lạng Giang, cho biết do quy định chỉ miễn giảm tiền sử dụng đất đến hết năm 2020 nên HTX đã chủ động làm hồ sơ để tiếp tục được hưởng chính sách miễn giảm tiền thuê đất trong giai đoạn mới nhưng hồ sơ đã gửi đi mà đến nay vẫn chưa có kết quả. Thay vào đó, HTX đang bị cơ quan truy thu tiền thuê đất với con số hơn 300 triệu đồng.

Không truy thu tiền thuê đất của các HTX thuộc đối tượng được miễn sẽ góp phần thúc đẩy KTT, HTX phát triển.

“Theo Luật Đất đai 2013, đất sử dụng vào mục đích làm sân phơi, nhà kho được miễn thuế đất. HTX là đơn vị sản xuất cơ khí, mỗi năm HTX sản xuất tiêu thụ rất nhiều sản phẩm nên nhà kho là cơ sở hạ tầng quan trọng trong khâu sản xuất của HTX. Tuy nhiên, nếu không được miễn thì đó thực sự là khó khăn với chúng tôi”, ông Bình tâm sự.

Hay như HTX Dịch và và Khai thác thủy sản xa bờ Phổ Quang (Quảng Ngãi) mặc dù biết có chính sách ưu tiên hỗ trợ về đất đai cũng như tiền thuê đất, nhưng HTX vẫn đang phải thuê mặt bằng 3.000m2 với giá khá cao và liên tục biến động theo từng năm. Có năm, tiền thuê mặt bằng lên đến gần 180 triệu đồng. Vì vậy, HTX mong được thuê đất với giá bình ổn và được tạo điều kiện thuê dài hạn và trả tiền 1 lần để tránh biến động về giá theo từng năm.

Từ những khó khăn thực tế của các HTX, thực hiện chức năng, nhiệm vụ đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho thành viên được Thủ tướng Chính phủ giao tại điều lệ Liên minh HTX Việt Nam theo quyết định số 1328/QĐ-TTg ngày 23/7/2021, Liên minh HTX Việt Nam vừa có văn bản gửi Tổng Cục thuế đề nghị cơ quan này xem xét không truy thu tiền thuê đất của các HTX thuộc đối tượng được miễn do trước ngày 1/7/2017 chưa nộp hồ sơ hợp lệ lên cơ quan thuế.

Bên cạnh đó, cần xem xét và có quy định miễn, giảm tiền sử dụng đất làm trụ sở và cơ sở sản xuất kinh doanh đối với HTX lĩnh vực công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, môi trường… để bảo đảm sự phát triển bình đẳng giữa các ngành nghề và đúng với định hướng, chính sách phát triển KTTT, HTX của Nhà nước.

Liên minh HTX Việt Nam cho rằng, nếu các ngành chức năng giải quyết được những khó khăn trên sẽ góp phần hỗ trợ các HTX từng bước ổn định, từ đó góp phần phát triển kinh tế tập thể, HTX tại các địa phương theo hướng năng động, hiệu quả, bền vững.

PGS.TS Lê Xuân Trường, Trưởng khoa Thuế và Hải quan, Học viện Tài chính, cũng cho rằng trong bối cảnh nền kinh tế đi vào phục hồi, các HTX rất cần thêm vốn để mở rộng quy mô sản xuất. Chính vì vậy, xem xét việc ban hành chính sách giảm tiền thuê đất, thuê mặt nước là nhà kho, trụ sở… sẽ giúp HTX có thêm nguồn tài chính đầu tư cho hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Tuy nhiên, điều quan trọng nhất để thực hiện tốt chính sách hỗ trợ HTX tiền thuê đất là phải làm tốt công tác tuyên truyền để đông đảo HTX hiểu và thực hiện chính sách một cách hiệu quả, nhanh chóng. Thêm vào đó, cơ quan thuế các cấp cần tổ chức thật tốt hoạt động hỗ trợ, giải đáp vướng mắc để HTX thực hiện đúng các thủ tục theo quy định pháp luật, tránh kéo dài thời gian và khiến nhiều mô hình KTTT không hưởng thụ được chính sách theo chủ trương của Nhà nước.